Month: Ապրիլ 2022

Նկարագրել Ք՚.ա. II-I դարերի ճգնաժամը:

Քայքայվեց և քանակապես կրճատվեց միջին գյուղացիությունը: Լեգիոնի զինվորները գյուղացիներ էին, որոնք ծառայում էին տերության տարբեր ծագերում: Անընդհատ զոհեր էին լինում: Կենդանի մնացածներն իրենց տնտեսությամբ չէին զբաղվում: Ուստի զինվորները չնչին գներով վաճառում էին իրենց հողակտորները և զորացրվելուց հետո հեռանում Հռոմ: Նրանք ապրում էին պետությունից տրվող նպաստի հաշվին:

Ավագանին մեծ օգուտներ քաղեց արտաքին նվաճումներից: Ի հաշիվ քայքայված գյուղացիների՝ ստեղծեցին խոշոր կալվածքներ, որտեղ աշխատում էին բացառապես ստրուկներ: Ազատ աշխատանքը դուրս մղվեց:

Այս փոփոխությունների հետևանքով ժողովրդի կամքն արտահայտող Աշխարհաժողովը կորցրեց իր ազդեցությունը: Առաջնությունն անցավ ավագանուն և Ծերակույտին: Աճեց առանձին գործիչների ձգտումը`   պետությունը ծառայեցնելու իրենց անձնական շահերին:

Ընկել էր նաև բանակի մարտունակությունը: Համընդհանուր զինապարտությունն այլևս արդյունավետ չէր: Ք.ա. II դարի վերջերից բանակն սկսեց պարտություններ կրել: Անհրաժեշտ էր ստեղծել արհեստավարժ բանակ:

Ներկայացնել, համեմատել Գրաքոս եղբայրների՝ Տիբերիոսի, Գայոսի և Կոռնելիոս Սուլլանի բարեփոխումների ծրագիրը, գործունեությունը:

Ք.ա. 123 թվականին և Ք.ա. 122֊ թվականին ժողովրդական տրիբուն՝ Գայոսը վերականգնել է եղբոր ագրարային օրենքը, իրակ անացրել ժողովրդավարական այլ բարեփոխումներ։ Իր կողմն է գրավել հեծյալների դասը՝ նրանցից կազմված դատական հանձնաժողովներին իրավունք տալով դատելու պրովինցիաների կուսակալներին։ Ագրարային օրենսդրությունը իտալական դաշնակիցների վրա տարածելու համար Գայոսը առաջադրել է նրանց հռոմեական քաղաքացիության իրավունք շնորհող օրինագիծ, որը հարուցել է ծերակուտականների դիմադրությունը և հեծյալների ու պլեբեյության դժգոհությունը։ Զոհվել է զինված ընդհարման ժամանակ։ Իրենց բարեփոխումներով Գրակքոս եղբայրները ձգտել են կասեցնել հռոմեական գյուղացիության քայքայումը և դրանով պահպանել բանակի մարտունակությունը։

Ներկայացրու ՝ովքեր էին գլադիատորները, ինչ իրավունքներ ունեին:

Գլադիատորներ, ստրուկներ Հին Հռոմում (մեծ մասամբ՝ ռազմագերիներ, դատապարտված անձինք են), որոնք վարժեցված էին ամֆիթատրոններում միմյանց (երբեմն՝ գազանների) դեմ զինված մենամարտերի համար։ Գլադիատորների կռիվները, ըստ երևույթին, փոխ են առնվել էտրուսկներից և Հռոմում առաջին անգամ ցուցադրվել մ․ թ․ ա․ 264-ին։ Գլադիատորներին սովորեցրել են հատուկ դպրոցներում (Հռոմում, Կապուայում և այլուր)։ Գլադիատորների մենամարտերը կազմակերպվել են պլեբսին զվարճացնելու նպատակով (դադարեցվել են V դ․ սկզբին)։

Պատմիր Սպարտակի ապստամբության մասին.

Սպարտակը Հին Հռոմում մ. թ. ա. 74/73–71 թթ-ի ստրուկների խոշոր ապստամբության առաջնորդն է, հանուն ազատության պայքարի խորհրդանիշը:

Համաշխար հային տերության ձևավորման ընթացքում ստրուկների թիվը Հռոմում շեշտակի աճել էր: Նրանք կատարում էին ամենածանր աշխատանքները և ապրում ամենասուղ պայմաններում: Դա տեղիք էր տալիս ապստամբությունների:
Հռոմեական ստրուկների ամենահզոր ապստամբությունը տեղի է ունեցել Ք.ա. 73–71 թ.: Այն սկսել են մի խումբ գլադիատորներ: Վերջին ներս ստրուկ մարզիկներ էին, որոնք կրկեսում մարտնչում էին միմյանց դեմ: Ղեկավարը Սպարտակն էր: Շուտով նրանց միացան հազարավոր այլ ստրուկներ: Շուրջ երեք տարի նրանք ավերում էին հռոմեական գյուղերն ու քաղաքները` պարտության մատնելով կառավարության զորքերին:
Միայն ուժերի գերագույն լարումով հռոմեացիները հաղթանակ տոնեցին ստրուկների նկատմամբ: Նրանք կոտորեցին ապստամբների մեծամասնությանը, իսկ գերի ընկածներին կենդանի խաչեցին: Այդ դաժանությամբ պետությունը ցանկանում էր վախ ներշնչել բոլոր ստրուկներին:

1)Գրե՛ք հետևյալ թվերը` նվազման կարգով.

–30 < –17 < –11 < –8 < –7 < –3 < 0 < 1 < 4 < 12 < 13:

2)Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք –9, –4, –2, 0, +1, +4, +7, +10 

թվերին համապատասխանող կետերը։ 

3)Հաշվե՛ք

ա) |– 6| + |4| = 10

բ) |– 50| + |– 4| = 54

4)Կատարե՛ք գումարում.

ա) (–10) + (+3) = -7

բ) (+31) + (–10) = 21

5)Կատարե՛ք հանում.

ա) –16 – 7 = -23

բ) 0 –16 = -16

6)Ի՞նչ թիվ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի 

հավասարություն.

ա) (–45) ։ 15 = –3, 

բ) (80) ։ (–16) = –5։

Առաջադրանքներ

1) ա) Երկու ամբողջ թվերի քանորդը դրական է։ Ի՞նչ նշաններ կարող են ունենալ բաժանելին և բաժանարարը։

— բաժանելին և բաժանարարը կարող են ունենալ + և + կամ — և —

բ) Երկու ամբողջ թվերի քանորդը բացասական է։ Ինչպիսի՞ն պիտի

լինեն բաժանելիի և բաժանարարի նշանները։

+ և —

2) Հաշվե՛ք.

ա) +38 ։ (–19) = -2

դ) –420 ։ (–15) = 28

է) 0 ։ (–14) = 0

բ) –600 ։ (–150) = 4

ե) –531 ։ (+3) = -177

ը) –121 ։ (–11) = 11

3) Գտե՛ք այն թիվը, որը աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում

կստացվի հավասարություն.

ա) –3 · (- 7)= 21,   

գ) –10 · 0 = 0,  

ե) –21 · (-2) + 3 = 45, 

բ) 6 · (-6) = –36,  

դ) –9 · 9 + 1 = –80, 

զ) 2 – 3 · (-20) = 20։ 

4) Հաշվե՛ք.

ա) 8 ։ (–2) – 14 ։ (–7) + (–12) ։ 4 = (-4) – (-2) + (-3) =  -9

բ) –18 ։ (–9) + 16 ։ (–8) – 24 ։ (–6) = (2) + (-2) – (-4) = -4

5) a-ի և b-ի ի՞նչ արժեքների դեպքում կստացվի հավասարություն.

ա) a : b = 0

բ) a : b = 1 = այս դեպքում a-ն և b-ն կարող են լինել ցանկացած հավասար թվեր

Առաջադրանքեր

1) Հաշվե՛ք.

ա) (–8) · (+16) = -128

բ) (+17) · (–4) = — 68

գ) (–1) · (+1) = -1

դ) (+20) · (–18) = -360

ե) (–7) · (+5) = -35

զ) (+21) · (–6) = -126

է) (–1) · (+7) = -7

ը) (+15) · (–60) = -900

2) Առանց բազմապատկում կատարելու համեմատե՛ք.

ա) (–5) · (–7) > 0

բ) (+3) · (+9) > (+8) · (–7)

գ) (–8) · (+6) < 0 

դ) (–14) · (–12) > (–10) · (+2),

ե) (+16) · (–5) < 0 

զ) (+20) · (–1) < (–6) · (–3)։ 

3) Ի՞նչ թիվ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի 

հավասարություն.

ա) -21 ։ 3 = –7       (=(-7).(3))

բ) 48 ։ (–8) = –6

գ) (–80) ։ (–20) = 4

դ) (-10) ։ (–5) = 2 

ե) (–45) ։ 15 = –3 

զ) 80 ։ (–16) = –5

4) Հետևյալ թվերը ներկայացրե՛ք երկու արտադրիչների արտադրյա-

լի տեսքով, որոնցից գոնե մեկը բացասական թիվ է.

–40 = (-10) . 4

 +32 = (-16) . (-2)

–1 = (-1) . (1)

0 = (-2) . 0

–12 = (-6). (2)

+9 = (-3). (3)

Առաջադրանքներ

1)Հաշվել

ա) (+6) – (+7) = -1 

բ) (–30) – (+44) =  -74

գ) (+12) – (+9) = +3

դ) (+18) – (+23) = -5

ե) (–11) – (+9) =  -20

զ) (+8) – (+2) = +6

է) (–16) – (+7) =  -23

ը) (0) – (+16) = -16

2) Կատարե՛ք հանում.

ա) 34–(–7) = 41

բ) 101 – (–8) = 109

գ) 29 – (–11) = 40

դ) –70 – (–14) = — 56

ե) –48–(–25) = -23

զ) –17 – (–34) = +17

է) –52 – (–2) = -50

ը) 82 – (–3) = +85

3) Գտե՛ք և համեմատե՛ք արտահայտությունների արժեքները.

ա) (+8) – (+3) = 5 > (+3) – (+8) = -5

բ) (–7) – 4 = -11 < 4 – (–7)= 11

գ) –25 – (–3) = — 22 < –3 – (–25)= 22

դ) 6 – (–2) = 8 > (–2) – 6= — 8

4) Օդի ջերմությունը իջավ 7⁰C-ով և դարձավ –3⁰C։ Որքա՞ն էր օդի 

 Ի՞նչ օրինաչափություն է այստեղ գործում։ Հակադիր ամբողջ թվեր

ջերմությունը մինչև այդ փոփոխությունը։

(-3) + 7 = 4

Առաջադրանքեր

1) Կատարե՛ք գումարում.

ա) (+7) + (+2) = 9

գ) (+10) + (+15) = 25

ե) (–17) + (–12) = -29

բ) (–18) + (–3) = -21

դ) (–21) + (–4) = -25

զ) (–29) + (–41) = -70

2)  Մի հույն ծնվել է մ. թ. ա. 48 թ. եւ վախճանվել է մ. թ. 25 թ.։ Քանի՞

տարի է ապրել այդ հույնը։

73

3) Թիվը ներկայացրե՛ք երկու բացասական գումարելիների գումարի տեսքով.

Օրինակ՝ ա) –30 = -13+(-17) 
բ) –25 = -10 + (-15)

գ) –62 = -60 + (-2)

դ) –50 = -49 + (-1)

ե) –38 = -37 + (-1)

4) Կատարե՛ք գումարում.

ա) (+3) + (–4) = -1

բ) (–11) + (+5) = -6     

գ) (–10) + (+3) = -7  

դ) (+15) + (–6) = 9

ե) (–8) + (+7) = -1

զ) (+31) + (–10) = 21

է) (–18) + (+7) = -11

ը) (–21) + (+8) = -13

թ) (+19) + (–12) = 7

5) Էլեկտրագնացքը, կայարանից դուրս գալով, նախ մի ուղղությամբ

անցել է 35 կմ, ապա հակառակ ուղղությամբ` 63 կմ։ Կայարանից ի՞նչ հեռավորության վրա է գտնվում էլեկտրագնացքը։

28

Առաջադրանքներ

1. Կոորդինատների սկզբից ի՞նչ հեռավորության վրա են գտնվում A(+5), B (–9), C (+2), D (–20) կետերը։

A   = 5

B  = 9

C = 2

D =  20

• Գտե՛ք հետեւյալ թվերի բացարձակ արժեքները.

Օրինակ՝ |– 10|=10
|+ 1|= 1
| – 3| = 3
|+ 12| =12
|+ 18| =18
|0| = 0
|– 19| =19
|– 100|=100

3)Հաշվե՛ք |*| : 5 + 11 արտահայտության արժեքները` աստղանիշի փոխարեն տեղադրելով հետեւյալ թվերը. 

|0| : 5 + 11 =11

|15| : 5 + 11 = 16

|-45| : 5 + 11 = 20

|10| : 5 + 11 = 13

|-30| : 5 + 11 = 17

4) Հաշվե՛ք

ա) |– 6| + |4|=6+4=10

բ) |– 50| + |– 4| = 54

գ) |– 18| · |– 21| = 378

դ) |21| – |6| =15

ե) |31| + |27|  = 58

զ) |44| : |– 4| = 11

է) |– 3| – |– 1| = 2

ը) |15| · |– 12|  = 180

թ) |– 210| : |– 15|= 14